جراحی تیروئید (Thyroid Surgery) در یک نگاه
جراحی تیروئید عملی است برای برداشتن تمام یا بخشی از غده‌ی تیروئید (تیروئیدکتومی کامل یا لوبکتومی). انتخاب نوع عمل به دلیل بیماری، اندازه و محل گره‌ها، و تشخیص نهایی بستگی دارد.
چه زمانی احتمالاً به جراحی نیاز است؟
سرطان تیروئید یا شک به آن (بر اساس سونوگرافی و FNA/سیتولوژی).
پرکاری تیروئید که به درمان دارویی/ید رادیواکتیو پاسخ مناسب نداده، یا در گریوز/گواتر سمی انتخاب سریع‌تری مدنظر است.
گواتر بزرگ فشاری (مشکل بلع/نفس) یا رشد پیشرونده‌ی ندول‌ها.
نکته: انتخاب بین جراحی، ید رادیواکتیو و درمان دارویی باید مشترک با بیمار و بر اساس راهنماهای معتبر انجام شود.
انواع جراحی تیروئید
لوبکتومی (Hemithyroidectomy): برداشتن یک لوب، معمولاً برای ندول‌های منفرد کم‌خطر.
تیروئیدکتومی کامل: برداشتن کل غده؛ در بسیاری از موارد سرطان یا بیماری منتشر. ممکن است در همان عمل، تخلیه غدد لنفاوی گردن هم انجام شود (بر اساس مرحله‌بندی سرطان).
ایستموسکتومی: برداشتن ایستموس در موارد انتخابی. (اصول همان است.)
حفظ عصب‌ها: راهنمای AAO-HNSF توصیه‌ی قوی به شناسایی عصب راجعه حنجره و محافظت از شاخه‌ی خارجی عصب حنجره فوقانی در حین عمل دارد تا ریسک تغییر صدا کم شود.
آمادگی قبل از عمل
ارزیابی آزمایشگاهی و تصویربرداری (TSH/fT4، سونوگرافی، سیتولوژی سوزنی در صورت لزوم)
اگر صدایت گرفته/خشن است یا سابقه‌ی جراحی گردن داری، معاینه‌ی حرکت طناب‌های صوتی قبل از عمل توصیه می‌شود.
در گریوز/پرکاری: آنتی‌تیروئید و بتابلوکرها تا روز عمل ادامه می‌یابند و همان روز قطع می‌شوند؛ بتابلوکر ممکن است چند روز بعد از عمل هم تدریجاً قطع شود.
شواهد نشان می‌دهد کلسیم ± ویتامین D پیشگیرانه می‌تواند بروز هیپوکلسمی بعد از عمل را کاهش دهد.
روند عمل در اتاق عمل
عمل اغلب با بیهوشی عمومی انجام می‌شود. بسته به نوع جراحی و وضعیت بیمار، برشی کوچک در جلوی گردن داده می‌شود و با حفظ عصب‌ها و پاراتیروئیدها، بافت هدف برداشته می‌شود.
مراقبت‌های بعد از عمل و ترخیص
در مراکز منتخب و بیماران واجد شرایط، ترخیص همان‌روز پس از تیروئیدکتومی امکان‌پذیر است؛ تصمیم با تیم درمان است.
فعالیت‌ها: پیاده‌روی سبک آزاد؛ اما تا ۲ هفته از بلند کردن اجسام سنگین/فعالیت پرفشار خودداری کن.
حمام/زخم: از روز بعد (یا پس از برداشتن پانسمان)، دوش گرفتن با احتیاط بلامانع است؛ غوطه‌وری در آب تا دست‌کم ۲ هفته ممنوع.
رژیم و علائم شایع: گلودرد و سختی بلع خفیف، صدای کمی خش‌دار، و درد گردن طی روزهای اول طبیعی‌اند؛ غذاهای نرم کمک‌کننده‌اند.
اگر برداشت کامل انجام شده، معمولاً لووتیروکسین آغاز می‌شود. زمان و دوز با نتایج پاتولوژی و آزمایش‌ها تنظیم می‌گردد
پروتکل‌های PTH-محور برای مکمل کلسیم/کلسیتریول می‌توانند هیپوکلسمی و بستری مجدد را کاهش دهند.
علائمی که باید فوراً اطلاع بدهی
تورم/خونریزی گردن یا مشکل نفس کشیدن (اورژانسی).
گزگز اطراف لب/انگشتان، گرفتگی عضلات، اسپاسم (می‌تواند از کلسیم پایین باشد).
عوارض احتمالی (معمولاً نادر)
خونریزی/هماتوم گردن (اغلب در دو ساعت اول پس از عمل رخ می‌دهد و در موارد شدید نیازمند اقدام فوری است).
هیپوکلسمی/هیپوپاراتیروئیدیسم موقت یا دائم به‌دلیل آسیب به پاراتیروئیدها.
تغییر صدا به‌دلیل آسیب عصب راجعه یا شاخه‌ی خارجی عصب حنجره فوقانی (گاهی مشکل زیر و بمی صدا).
عفونت و مشکلات زخم، کمتر شایع‌اند.
بازگشت به کار و ورزش
بسیاری از بیماران طی ۱–۲ هفته به کارهای روزمره برمی‌گردند؛ فعالیت‌های پرفشار و وزنه‌برداری را طبق توصیه‌ی پزشکت به تدریج از هفته‌ی دوم از سر بگیر. 1
پرسش‌های پرتکرار
۱) آیا بعد از تیروئیدکتومی کامل باید تا آخر عمر هورمون مصرف کنم؟
بله، معمولاً لووتیروکسین برای جایگزینی هورمون تیروئید لازم است؛ دوز و هدف (به‌ویژه در سرطان‌ها) با آزمایش‌ها تنظیم می‌شود. s
۲) تغییر صدا تا کی طبیعی است؟
گرفتگی/خشونت خفیف صدا در هفته‌ی اول شایع است. هر تغییر صدای ماندگار باید ارزیابی شود و در صورت تغییر واضح صدا، حرکت طناب‌های صوتی بررسی می‌شود. g
۳) از چه زمانی می‌توانم دوش بگیرم؟
از روز بعد یا پس از برداشتن پانسمان، با رعایت نکات مراقبت از برش؛ ولی شنا/غوطه‌وری تا دست‌کم دو هفته ممنوع است. n
۴) علائم کمبود کلسیم چیست؟
گزگز اطراف دهان/انگشتان، گرفتگی عضلات، یا اسپاسم. در صورت بروز، سریعاً اطلاع بده—ممکن است به کلسیم/ویتامین D فعال نیاز باشد. 1
۵) آیا همه بعد از عمل در بیمارستان می‌مانند؟
نه؛ در بسیاری از مراکز، بیماران واجد شرایط همان‌روز ترخیص می‌شوند. تصمیم بر اساس ایمنی و نظر تیم جراحی است. n
برای چه کسانی جراحی مناسب‌تر است؟
در سرطان تیروئید یا شک جدی به آن، و در برخی موارد پرکاری/گواتر فشاری، شواهد راهنماهای معتبر (NICE) جراحی را در مسیر درمان مطرح می‌کنند. تصمیم باید شخصی‌سازی‌شده و همراه با توضیح مزایا/ریسک‌ها باشد. E
جمع‌بندی
جراحی تیروئید وقتی با ارزیابی دقیق، تکنیک محافظه‌کارانه روی عصب‌ها و مراقبت پس از عمل استاندارد انجام شود، نتایج بسیار خوبی دارد. رعایت نکات فعالیت، زخم، کلسیم، و پیگیری آزمایش‌ها/پاتولوژی، مسیر بهبودی را کوتاه‌تر و ایمن‌تر می‌کند.2
درخواست مشاوره
برای بررسی پرونده و دریافت برآورد برنامه درمان—آنلاین یا حضوری—می‌تونی از فرم مشاوره سایت استفاده کنی: صفحه «بهترین جراح بینی در تهران» (فرم داخل صفحه). Dr. Hamidreza Rasti – Nose Surgery
